58 Otoño 2012 Noyampa kampa monechikouanij miakej tokniuan nochipa motajtania maj kininpoujkaitilikan in tanauatilmej teyin kinimmatampauia in maseualmej. Maj amo kinimpechiltikan teisa tajtakol tein amo tauikaj, maj kinintakachiuakan, maj kininpoujkaitilikan nochi iminmaseual panolis uan maseual tanemililis, ( iksa amo kipiaj akoni kinintempaleuis teyin amo uelij tajtouaj koyokopa, yejua in uan okseki miak netekipacholis kipanouaj in maseual xolalmej. Maski nochimej kitajtaniaj in tekiuanij maj kuali kininmatampauikan in maseual xolalmej, amo iujki chiui, sayoj moijkuiloua itech amamej uan amo ijkon motekitiktia, keman moneki kimelauaskej se kuejmol okachi kimpechiaj. Kisentokaj in tekiuanij kichiuaj kemej yejuan kineki uan in maseual xolalmej nojma tayojuia. Itech in amaix kixnextiaj ome neijtakol teyin mochiuak nikan ueyi altepet Puebla. Ixnesi keniuj in tekiuanij teyin tech matampauiskiaj, yejuan okachi taijtakouaj. Tajtolmej teyin semi mokakij: estado de derecho, acceso a la justicia, derechos humanos, población indígena. Teyin ika peua in amaix Vimos que nuestro silencio evitó que la muerte y la destrucción crecieran. Así se desenmascararon los asesinos que se esconden tras los ropajes de lo que ellos llaman el “estado de derecho”. Arrancado el velo tras el que se escondían, aparecieron los tibios y pusilánimes, los que juegan con la muerte por ganancias, los que ven en la sangre ajena una escalera, los que matan porque al matador aplauden y solapan. Y el que gobierna se despojó de su último e hipócrita ropaje. ``La guerra no es contra los indígenas’’, dijo mientras perseguía, encarcelaba y asesinaba indígenas. Su propia y personal guerra lo acusó de asesino mientras nuestro silencio lo acusaba… Fragmento, V Declaración de la Selva Lacandona Keman moajokkej in nechikolmej zapatistas, ijkuak majya peuak mokakij yaj miak netekipacholis teyin kipanouaj tokniuan uan no ijkuak maj yaj peujkej yaj in tekiuanij no okachi tajtoua ika maj moixpata miak taman panolis teyin kin ijtakoua in maseual xolalmej. Ijkuak kopa peuakej kijtouaj ika moneki kintakachiuaskej in maseualxolalmej. maj yaj peuak kintenkaki yaj, in sayoj ijkon kixnextiayaj, ijkon kijtouaya ta amo neli ijkon chiuik, nochipa se taman moijtouayaj uan se taman kichiuayaj, maj yaj yon sekimej saj kinin matampauiayaj, yejuan teyin ipa kuali panolis kipia. Nochi teyin moijtouaya okachi kimpechiayaj in maseualxolalmej. Maski kalak okse partido itech ueyi tekiuaj kali uan no peuak kixpataj partido teyin semi uejkauj yaj kiualkia tokniuan itech noyan altepemej uan no peujkej yaj moajokui miak nechikolmej (in chiuik itech xiuit ome mil uan chikomej) amo semi moueyi chiuak uan amo tey semi mopatak taj okachi onkak miak tataman netekipacholis itech tokniaun uan okachi intech maseualmej. Ijkon kemej tajtania tokniuan maj kipiakan se kuali nematampauilis, se kuali neselis itech kalnechikolmej teyin kimelauaj in kuejmolmej, se kuali nepoujkaitalis itech in tanauatilmej teyin tech matampauiaj amo tej mopixpatak ta okachi onkan neijtakolis,, nexoxokolilis uan tajyouilis itech xolalmej uan okachi itech maseual xolalmej. Maj yaj sepa mochiuj kemej ne uejkauj tekititiuala yaj in oksekimej tekiuanij, tajtankej yejpanolis in tonniuan uan kinimaka nochi uejmol saj (schatz, concha y magaloni, 2008: 340): maseual xolalmej. Nochimej in kalnechikolmej moneki tekitiskej ika chipaujkayoy, in tekiuanij amo uelis kitapanouiliskej in tanauatilmej teyin tematampauia uan in tokniuan yejuan uelis monejnemiltiskej kemej kinekiskej sayoj maj amo kimpechi yejua in tanauatilmej. Kemej in chipaujkatekit ijkon kiualkuitoiaj in anal tekiauanij sayoj kinin uejuejloj keman peuak kitekitiltia in tanemilis nazi teyin semi miak tokniuantsin kinitejtelchiuj uan no kinixpoloj. Keman tamik in ojpatika neteuilis itech nochi ueyi taltikpak, peukej sepa kichipauaj in neijtakolis uan kininauatijkej nochimej in nechikolmej teyin kitekitiltia in tanauatilmej ika maj kuali kinin matampauikan nochimej toknian, in tanauatilmej moijkuilojkej itech amaixmej kampa motenkaujkej in analtekiuanimej ika ijkon chiuis uan toueyi altepeuj Mexico no teuan motenkauj uan tachajluiloj. Ijkon timoajsi axkan, in kalnechikolmej uan tekiuanij teyin tapaleuia ika in tanauatilmej amo kiajsikatekitiltia kemej motenkaujkej ne uekauj uan noj imintanemilil nej analnechikolmej ika kuali motekititok pos yej ika amo semi kichikaujkauia maj ijkon chiui. 1. Poliuiok kiyektekitiltiskej in tekiuanij teyin tapaleuia, nochi teyin moixpatatiuj itech in tanauatilmej teyin tamatampauiaj. Keman in anal nechikol Corte Interamericano de Derechos Humanos kinin ualchikaukatajtani in tekiuanij uan nechikolmej teyin tapaleuia toueyi altepeuj Mexico, maj kimelauakan kemej moneki in kuejmoj Radilla Pacheco, se tokniuj teyin semi uejkauj yaj ixpoliujtok. Ika in netajtanil kemeskia kinin ualnakastilankej. Yejika in Suprema Corte de Justicia de la Nación kuali kiseli in netajtanil uan peujkej kichiuaj in tanauatil kemej no moixtalijtok itech in amaix teyin kiyetalijkej in junio xiuit ome mil uan majtaktiosé. Keman moijtoua ika maj moixpata kemej tekititiuitsej in nechikolmej uan tekiuanij, kijtosneki ika keman kixejekoskej se ley, maj okachi kimatampauikan in tokniuan uan maj amo kimpechilikan in tanauatilmej teyin kinmatampauia. In tanauatil ixnesi itech in amaix constitución, ijkuiliujtok itech ojpatika uan expatika tajkuilol kampa yekinika articulo. Ijkuini kijtoua, in tataman tekiuanij moneki kiteixmatiltiskej, kipoujkaitaskej uan kimatampauiskej nochimej in tokniuan ika in tanauatilmej teyin
RkJQdWJsaXNoZXIy MTY4MjU3